Türkçesi Dururken
Merhabalar. Uzun zamandır değinmek istediğim ama bir şekilde fırsatını bulamadığım bir konu hakkında birkaç kelime yazmak istiyorum. Türkçemiz gerektiği değeri görmüyor ve kullanılmıyor. Kendilerini ‘hoca’ veya ‘yazar’ diye nitelendiren insanlar bile Türkçeyi bu denli yanlış kullanırlarsa gelecek nesillerin vay haline. Ha bir de yazım yanlışı yapanlar var ki onları hiç anlatmayayım.
Türk Dil Kurumu’nun ise bu konuyla ilgili bir çalışması var: ‘Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu’ Bu kılavuzun amacı Türk Dil Kurumu’nun deyimiyle; yaşamakta olduğumuz bilgi çağında ortaya çıkan kültürel, bilimsel vb. gelişmeler tüm varlıkları etkilediği gibi dili de etkilemekte ve yeni sözlere ihtiyacı ortaya çıkarmaktadır. Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu ile söz varlığımıza son dönemde giren yabancı sözlere karşılık önerilmesi amaçlanmaktadır.
Bu kılavuz yazı dilimizde, bölge ağızlarında, tarihsel metinlerde, çağdaş Türk lehçelerinde var olan söz varlığımız gözden geçirilerek oluşturulmuştur. Bu kılavuz tüm verileri abecesel şekilde listelenmiştir ki yazımın sonunda bağlantısını sizlerle paylaşacağım. Ayrıca kılavuzun bir diğer içeriğiyse ‘Sizlerin Katkıları’ adlı bölümdür. Bu bölümde de Türkçeye girme eğilimi gösteren yabancı sözlere karşılık bulma çalışmalarına geniş katılımın sağlanması, destek verebilecek herkesin görüşlerinin alınabilmesi amaçlanmaktadır.
Katkılarınız İçin;
Eğer sizin de bir öneriniz varsa önereceğiniz yabancı sözün kökenini, özgün biçimini ve kullanım alanını mutlaka belirtmelisiniz. Ayrıca yabancı sözün anlamını açık olarak belirtilmeli, mümkünse bu anlamı basın yayın organlarından veya edebi metinlerden örnek cümlelerle desteklemelisiniz. Örneklere geçmeden önce TDK’nin resmi internet sayfasında dile getirdiği şekilde size aktarayım: Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu‘nda yer alan yabancı sözler, bunların özgün biçimleri, kullanım alanları, anlamları ve karşılıklarına yönelik eleştiri ve önerilerinizi yskkatki@tdk.org.tr adresine bildirebilirsiniz.
İsterseniz gelin günlük yaşamda bilerek veya bilmeyerek kullandığımız yabancı kelimeleri ve aslında kullanmamız gereken şeklini birkaç örnekle inceleyelim.
Dikkat Edelim!
ajitasyon Fr. agitation
1. körükleme, 2. tıp çırpıntı
1. Körüklemek işi. 2. Ruhsal gerginliğin dışa vurması.
billboard İng. billboard
duyurumluk
Duyuruların üzerine yazıldığı veya yapıştırıldığı düz levha.
check-in İng. check-in
giriş işlemi
Otelde kalınacak odanın, uçakta oturulacak yerin belirlenmesi.
çip İng. chip
bl. yonga
Milimetrik yüzeyler üzerinde on binlerce devre elemanından oluşan ve son derece karmaşık elektronik devrelerin yerleştirildiği, genellikle silikon benzeri yarı iletken malzeme.
doktrin Fr. doctrine
öğreti
1. Bilimde, felsefede bir görüşü bir sistem içinde belli bir anlayışa, düşünceye dayalı olarak oluşturan ilke ve dogmalar bütünü. 2. Toplumda herhangi bir alanda çığır açan bir düşünce adamının ortaya koyduğu görüşler, ilkeler bütünü.
egzotik Fr. exotique
yabancıl
Uzak, yabancı ülkelerle ilgili, bu ülkelerden getirilmiş.
fiks menü Fr. fixe menu
tek liste
Yenilecek yemeklerin ne olduğu önceden belirlenip gelen müşterilere aynı yemeklerin verildiği uygulama.
gurme Fr. gourmet
tatbilir
1. Yiyecek ve içecek konusunda uzmanlık ölçüsünde bilgisi bulunan, tadına bakan ve lezzetini değerlendiren (kimse). 2. Malzemesinden pişiriliş veya yapılış yöntemine kadar özenle hazırlanmış yiyecek veya içecekten anlayan (kimse).
handikap İng. handicap
engel
Bir şeyin gerçekleşmesini önleyen sebep.
illüzyon Fr. illusion
1. göz bağı, 2. ruh b. yanılsama
1. El çabukluğu ve ustalıkla gerçekte olmayan bir şeyi oluyor gibi gösterme işi. 2. Var olan nesne veya canlıyı yanlış, ayrımlı veya değişik olarak algılama.
jakuzi İng. jacuzzi
sağlık havuzu
İçindeki suyun birtakım düzeneklerle titreştirildiği özel havuz.
kampüs Fr. campus
yerleşke
Bir üniversitenin genellikle kent dışında derslik, öğrenci yurdu gibi her türlü yapı ve etkinlik alanlarıyla toplu bir biçimde bulunduğu yer.
lanse Fr. lancé
önceleme
Öncelemek işi.
materyal Fr. matériel
gereç
Belirli bir işi yapmak için kullanılması gereken maddeler.
Özen Gösterelim!
narsisizm Fr. narcissisme
ruh b. özseverlik
Kişinin kendi bedensel ve ruhsal benliğine karşı duyduğu hayranlık ve bağlılık, narsistlik.
opsiyon Fr. option
1. bekletme süresi, 2. ekon. ek gün, 3. tic. ek süre
1. Vapur, uçak vb.nde önceden ödeme yapmadan belli bir tarih için yer ayırtma. 2. Bankacılıkta borç senetlerinin, bankalara ödenmesi için vade tarihinden başlayarak tanınan iki gün. 3. Bir alışverişin karara bağlanması için genellikle satıcının alıcıya tanıdığı süre.
ötanazi Fr. euthanasie
ölme hakkı
İyileşme olasılığı olmayan hastaların veya yaşamını kendi başına sürdüremeyecek ölçüde sakat olan kimselerin yaşamını sona erdirme hakkı.
panik Fr. panique
ürkü
Ani dehşet duygusu.
raket Fr. raquette
sp. vuraç
Masa tenisi, tenis vb. oyunlarda topa vurmak için kullanılan, oval tahta bir kasnağa gerilmiş bir ağla veya lastikle kaplanmış saplı araç.
self-servis İng. self-service
seçal
Kafeterya, lokanta, büyük mağaza vb. yerlerde yemeği alma, parayı kasaya ödeme gibi bazı hizmetlerin alıcı tarafından yerine getirilmesi.
şnorkel Alm. Schnorchel
den. solukluk
Başı su altında tutarak yüzmeyi sağlayan soluk alma borusu.
telekomünikasyon Fr. télécommunication
uz iletişim
Haber, yazı, resim, sembol veya her çeşit bilginin tel, radyo, optik vb. elektromanyetik sistemlerle iletilmesi, bunların yayımı veya alınması.
ultrason Fr. ultrason
fiz. yansılanım
İnsan kulağının alamayacağı nitelikte olan yüksek frekanslı ses titreşimi.
ütopik Fr. utopique
hayalî
Hayal niteliğinde veya hayal ürünü olan.
vejetaryen Fr. végétarien
etyemez
Genellikle et ve et türevlerini yemeyen kimse.
zum İng. zoom
optik kaydırma
Alıcının değişir odaklı merceğinin yakından uzağa veya uzaktan yakına doğru odaklanmasıyla elde edilen sonuç.
Daha fazla Türkçe kelime için;
http://www.tdk.org.tr/index.phpoption=com_karsilik&view=karsilik&kategori1=abecesel
