Merhabalar;
Şiire baktığımızda klasik olarak gördüğümüz şudur: erkek karakter âşık, kadın karakter maşuk. Bu yazımda bu bakışın gelişmesinden bahsetmek için klasik Türk şiirinde kadını konu alan şiirler paylaşacağım.
Divanlarda; Asiye, Ayşe, Azra, Belkıs, Fatma, Dilara’m, Gülşah, Hacer, Hatice, Havva, Hurşit, Kaydafe, Luyla, Morgam, Nevbahar, Nigisa, Rabia, Şirin, Ümmühan, Vis, Zerkani, Yemami, Zühre ve Züleyha olmak üzere yirmi üç kadından bahsedilir.*
Firavun ‘un eşi ve Hz. Musa’yı büyüten Hz. Asiye, Hz. Ayşe ve Hz. Hatice, Hz. Peygamber’in en sevdiği kişi ve kızı Hz. Fatma gibi isimler de şiirde vardır.
Azra, Leyla ve Şirin ideal sevgili tipini karşılamaktadır.
Klasik mesnevi kahramanlarından Züleyha diğer karakterlerden farklı olarak aşık sıfatıyla anılmaktadır.
Şimdi tüm bahsi geçen kadınlar hakkında şiirlerden bir kaç örnek verelim.
“Ey dil sen o dil dara layık mı değilsin ya
Dava-yı muhabbetedir sadık mı değilsin ya
Özrü nedir Azra’nın Var mık mı değilsin ya
Bu gam ne gezer sende âşık mı değilsin ya”
Yukarıda aşığın maşuka layık olabilmesi için muhabbette sadık olması gerekliliğinden bahseder.
“Der-i aşkın çaresi bir -keslerin sultanı kim
Fatma bint-i nebi Hayru’n-nisa’dır sevdiğim”
(Hz. Fatma ahlaken üstün, aşk derdinin çaresi ve hanımların en hayırlısı.)
“Der-ü gama merd olmalıdır aşk içre âlemden garaz
İnsan-ı kâmil gelmelidir Havva vü Âdem’den garaz”
Yukarıdaki şiirde Hz. Âdem’le birlikte Hz. Havva’nın insan neslinin başlangıcı olduğuna vurgu yapılır.
“Tutan bir dümeni elbette maksudun bulur dirler
Görenler Yusuf’un damanını dest-i Züleyha’da”
Nabi aşkına karşılık vermeyen Yusuf’un gömleğini yırtmasına da telmihle, Züleyha’nın sabrı sayesinde maksuduna ulaştığını belirtir.*
Sonuç olarak şiire konu olan kadın şahsiyetlerden bahsettik bu yazıda. Onların güzel huylarından almak dileğiyle
Allah’a emanet olun
Şiirle kalın.
Zeynep Karaca
