Eski havuz ya
Kurbağa atlayıverir
Suyun sesi
Sokak lambası
Her gece yalnız kalır
Yalnız ve aydınlık
Şiir dediğimiz illa uzun sayfalarca olmak zorunda değildir. Japonlar da böyle düşünecek olmuş ki Haiku’yu icat etmişler. Türkçede eğlenceli anlamına gelen geleneksel bir Japonya şiiri.
Haikular 5-7-5 ölçülü üçlü kelime öbeklerinden oluşur. Metin, genelde somuttur. Metinde doğadan mesela hışırtılardan, seslerden yararlanır. Her şiir bitmişlik hissi vermeyip okuyucuya açık kapı bırakabilir. Ayrıca duygular da somut olarak verilmez. İmgelerden yararlanılır. İmge demişken örneğin aşağı düşmekte olan yağmur, ölüm anlamına gelir. Kelebek, ilkyaz. Ateşböceği, yaz.
En meşhur haiku şairi Matsuo Basho‘dur.
Haiku estetiğine değinecek olursak “bak orada, şu anda ne oldu; ben gördüm/duydum/dokundum/tattım/kokladım” der. Yani bir başka deyişle o gösterir ama uzun uzun anlatmaz. Peki, şairler o güzel şiirleri yazmak için neler yapar? Bazen şiir gezintileri (ginko)lara çıkar, bazen de şiir “hac”larına çıkar. Haiku’nun felsefesinde de bu yolculuk vardır.
Türkiye’de Haiku’lardan etkilenenler vardır.
Ay için Küçük Şeyler-Turgay Kantür
Sessizliğin Bekası-Kadir Aydemir
gibi isimler ve kitaplardan bahsedebiliriz.
Haiku hakkında anlatılacaklar fazla. Şimdilik Türkçe Haiku’lardan örnek vererek yazımı bitireyim.
Güm güm çalındı kapım
Açtım baktım ki
Yalnızlığımmış
Cemal Süreya
Ölüme ne kadar yakın
Unutulmaz çocukluğum
Ağır çiçekli ıhlamur ağacı
Yelda Karataş
Yelda Karataş Haiku konusunda ödüllü şairdir.
